نرخ بازگشت سرمایه چیست؟

هدف اصلی هر سرمایه گذاری، سودآوری و بازگشت سرمایه می باشد. نرخ بازگشت سرمایه (ROI) به زبان ساده، نسبت سود به دست آمده به هزینه‌ای است که صرف شده و این سود می تواند مالی باشد یا معنوی. از این رو، ارزیابی ROI به ما کمک می‌کند تا بدانیم آیا هزینه‌ها به درستی صرف شده و نتایج مطلوب حاصل شده است یا خیر. همچنین شاخص نرخ بازگشت سرمایه به افراد و سازمان‌ها کمک می‌کند تا ضررهای احتمالی کسب‌وکار را کاهش داده و آن‌ها را به سود تبدیل کنند. در این مطلب، به تعریف نرخ بازگشت سرمایه، فرمول محاسبه و سایر مطالب در این حوزه می‌پردازیم. این مساله می‌تواند به شما کمک کند در آموزش مدیریت کسب و کار پیشرفت بیشتری داشته باشید.

نرخ بازگشت سرمایه چیست؟

نرخ بازگشت سرمایه (Return on Investmen) یا ROI یکی از شاخص‌های مالی مهم است که میزان سودآوری یک سرمایه‌گذاری را نسبت به هزینه صرف شده اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص به سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها کمک می‌کند تا بدانند آیا سرمایه‌گذاری انجام شده ارزشمند بوده یا نه. در واقع، ROI به‌طور ساده نشان می‌دهد که برای هر واحد پولی که خرج شده، چه میزان سود به‌دست آمده است.

نرخ بازگشت سرمایه به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا پروژه‌های سودآور را از پروژه‌های نامطلوب تشخیص داده و منابع خود را بهینه تخصیص دهند. این شاخص در بسیاری از حوزه‌ها از جمله تبلیغات، بازاریابی، توسعه محصول و حتی در تصمیم‌گیری‌های شخصی کاربرد دارد. به کمک ROI، می‌توان عملکرد کمپین‌های تبلیغاتی یا پروژه‌ها را ارزیابی کرده و در صورت نیاز تغییراتی در راهبردهای آینده ایجاد کرد.

با وجود مزایای این شاخص، نرخ بازگشت سرمایه محدودیت‌هایی نیز دارد. برای مثال،ROI  تنها به سود مالی توجه دارد و ممکن است تأثیرات بلندمدت یا عوامل غیرمستقیم را در نظر نگیرد. همچنین، به دلیل عدم لحاظ زمان در محاسبه آن، ممکن است سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت با بازده بالا نسبت به پروژه‌های بلندمدت جذاب‌تر به‌نظر برسند.

در نهایت، نرخ بازگشت سرمایه ابزاری ساده و موثر برای ارزیابی سودآوری است؛ اما برای تصمیم‌گیری بهتر، باید در کنار دیگر شاخص‌ها و تحلیل‌های مالی مورد استفاده قرار گیرد تا تصویری کامل از وضعیت سرمایه‌گذاری به‌دست آید.

نرخ بازگشت سرمایه IRR

نرخ بازگشت داخلی سرمایه یا IRR (Internal Rate of Return) یکی از معیارهای مالی مهم برای ارزیابی سودآوری و بازدهی پروژه‌های سرمایه‌گذاری است. IRR در واقع نرخ بهره‌ای است که ارزش فعلی خالص (NPV) جریان‌های نقدی ورودی و خروجی یک سرمایه‌گذاری را به صفر می‌رساند. این شاخص به سرمایه‌گذاران و مدیران کمک می‌کند تا پروژه‌ها یا سرمایه‌گذاری‌هایی را انتخاب کنند که بالاترین بازدهی را در مقایسه با هزینه‌های صرف شده داشته باشد.

فرمول دقیق IRR پیچیده است و عموماً با استفاده از محاسبات تکراری یا نرم‌افزارهای مالی به دست می‌آید، اما مفهوم آن به این صورت است: اگر نرخ بازده واقعی پروژه (IRR) بیشتر از نرخ بازده مورد انتظار یا هزینه سرمایه باشد، پروژه قابل قبول است و ارزش سرمایه‌گذاری دارد؛ در غیر این صورت ممکن است سرمایه‌گذاری نامناسب باشد.

IRR به خصوص در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با پروژه‌های بلندمدت کاربرد دارد، چرا که نرخ بازدهی داخلی می‌تواند اطلاعاتی از بازده مورد انتظار در طول دوره عمر پروژه را ارائه دهد. این شاخص به‌طور گسترده‌ای در ارزیابی پروژه‌های عمرانی، خرید دارایی، یا تحلیل مالی سرمایه‌گذاری‌های بزرگ استفاده می‌شود.

به عنوان مثال، فرض کنید یک پروژه دارای جریان‌های نقدی متعددی در طی چند سال است. IRR این پروژه به شما نشان می‌دهد که چه نرخ بازدهی‌ای باید در نظر گرفته شود تا ارزش فعلی خالص جریان‌های نقدی صفر شود. اگر IRR پروژه بیشتر از نرخ بهره بازار یا نرخ بازده مورد نظر شرکت باشد، سرمایه‌گذاری در این پروژه معمولاً توصیه می‌شود. در نهایت، نرخ بازگشت داخلی (IRR) یکی از ابزارهای مفید برای تحلیل پروژه‌های سرمایه‌گذاری است؛ اما باید به محدودیت‌های آن نیز توجه داشت، از جمله این‌که در مواردی با جریان‌های نقدی نوسانی ممکن است چندین مقدار IRR وجود داشته باشد یا محاسبه آن دقت کافی را نداشته باشد.

نرخ بازگشت سرمایه نشان می‌دهد که به ازای هر واحد پولی که صرف سرمایه‌گذاری شده، چه مقدار بازدهی کسب شده است. این معیار به خصوص در ارزیابی پروژه‌های کوتاه‌مدت، کمپین‌های تبلیغاتی، و تصمیم‌گیری‌های مالی کاربرد دارد. برای مثال، اگر شرکت در یک کمپین تبلیغاتی ۱۰۰ میلیون تومان هزینه کرده باشد و از آن ۱۵۰ میلیون تومان درآمد کسب کند، نرخ بازگشت سرمایه این کمپین نشان می‌دهد که آیا تبلیغات موثر بوده یا خیر.

فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه

محاسبه ROI بسیار ساده است و فرمول آن به دو شکل زیر است:

• روش اول
  نرخ بازگشت سرمایه = (بازده خالص سرمایه / هزینه سرمایه گذاری) × 100

• روش دوم
  نرخ بازگشت سرمایه = ( (ارزش اولیه سرمایه گذاری – ارزش نهایی سرمایه گذاری) / هزینه سرمایه گذاری) × 100

محاسبه نرخ بازگشت سرمایه (ROI) به شما امکان می‌دهد تا سود احتمالی یک سرمایه‌گذاری خاص را با سود سرمایه‌گذاری‌های دیگر مقایسه کنید. می‌توانید از این شاخص برای ارزیابی میزان سودآوری سهام، سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای مختلف یا معاملات ملکی بهره بگیرید. روش محاسبه نرخ بازگشت سرمایه در اقتصاد مهندسی نیز طبق همین فرمول ها می باشد.

محاسبه تجزیه و تحلیل ROI می تواند به شما کمک کند تا در صورت سرمایه گذاری در آن، یک تخمین برای سودآوری بالقوه یک کسب و کار یا دارایی خاص ایجاد کنید. در اینجا نحوه محاسبه تحلیل ROI آورده شده است:

1. یک فرمول را انتخاب کنید.
2. متغیرها را تعیین کنید.
3. سرمایه گذاری یا عدم سرمایه گذاری را ارزیابی نمایید.

پس از محاسبه ROI یک دارایی، می توانید تصمیم بگیرید که آیا سرمایه گذاری خوبی است که می تواند بازده ایجاد کند یا خیر. به طور معمول، هر چه درصد بیشتر باشد، بازده بیشتر است.

محاسبه نرخ بازگشت سرمایه

در تفسیر نتایج نرخ بازگشت سرمایه (ROI) به چند نکته مهم باید توجه داشت. اولاً، نرخ بازگشت سرمایه معمولاً به صورت درصدی بیان می‌شود، زیرا درک درصد (در مقایسه با نسبت) ساده‌تر و ملموس‌تر است. دوم، در فرمول محاسبه ROI، بازده خالص در صورت کسر قرار می‌گیرد، زیرا این عدد می‌تواند مثبت یا منفی باشد.

اگر ROI مثبت باشد، نشان‌دهنده این است که بازده خالص مثبت بوده و به این معنی است که کل درآمد از کل هزینه‌ها بیشتر بوده است. اما اگر ROI منفی باشد، نشان می‌دهد که کسب‌وکار در وضعیت زیان قرار دارد و هزینه‌های کلی از سود کلی فراتر رفته است. برای دستیابی به محاسبه دقیق نرخ بازگشت سرمایه، باید به هزینه‌های کلی و میزان سود کلی توجه کنید. همچنین برای بررسی و مقایسه دقیق گزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری، بهتر است نرخ بازگشت سرمایه سالانه را نیز در نظر بگیرید.

مزایای نرخ بازگشت سرمایه

1. اندازه گیری بهتر سودآوری: ROI درآمد خالص را با سرمایه گذاری های تقسیمی مرتبط می کند و معیار دقیق تری از سودآوری بخش ارائه می دهد. همه مدیران آگاه هستند که عملکرد آنها بر اساس نحوه استفاده از دارایی ها برای ایجاد سود بررسی می شود و آنها را تشویق می کند تا از دارایی ها به بهترین شکل استفاده کنند. در نتیجه، تمرکز اولیه ROI بر میزان سرمایه گذاری مورد نیاز است. تجزیه و تحلیل هزینه-فایده از این نوع به مدیران در تعیین نرخ بازدهی که از گزینه های مختلف سرمایه گذاری انتظار می رود کمک می کند. این امر آنها را قادر می سازد تا سرمایه گذاری را انتخاب کنند که عملکرد سود تقسیمی و سازمانی را بهبود بخشد و در عین حال به آنها امکان استفاده بهتر از سرمایه گذاری های جاری را بدهد.
2. به حداقل رساندن تضاد منافع: هر چه نرخ بهره بیشتر باشد، بازده شرکت بیشتر است. استفاده از این فاکتور به عنوان ابزاری برای تجزیه و تحلیل ایده های سرمایه گذاری تضمین می کند که مدیریت در جهت بهترین منافع شرکت عمل خواهد کرد. این کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که هم شرکت و هم مدیران آن یک هدف را در ذهن دارند: افزایش ارزش سهامداران. در نتیجه، ROI تطابق هدف را بین بخش‌های مختلف و شرکت تضمین می‌کند. هر گونه افزایش در ROI تقسیمی منجر به افزایش ROI کلی شرکت خواهد شد.
3. عمل به عنوان یک تحلیل مقایسه ای: ROI همچنین ممکن است برای مقایسه سودآوری و استفاده از دارایی در بخش‌های مختلف تجاری استفاده شود. اگر کسب‌وکارهایی که نتایج آن‌ها مورد مقایسه قرار می‌گیرند، اندازه مشابه و در همان صنعت باشند، که در آن مدیریت می‌تواند نسبت را در بازار محک بزند، می‌تواند برای مقایسه‌های بین شرکتی استفاده شود. ROI یک معیار مفید است زیرا می توان آن را به راحتی با هزینه سرمایه مرتبط هنگام تصمیم گیری در مورد گزینه های سرمایه گذاری مقایسه کرد.

معایب نرخ بازگشت سرمایه

معایب ROI به شرح زیر است:

1. ROI به طور کلی بر سود پولی تأکید می کند در حالی که سایر عناصر ضروری مانند تأثیر اجتماعی، پایداری زیست محیطی یا دوام طولانی مدت را نادیده می گیرد. ممکن است خطرات یا مزایای غیر مالی یک سرمایه گذاری را در نظر نگیرد.
2. محاسبات ROI بازده را در یک دوره معین اندازه گیری می کند و وابسته به زمان است. این یک نگرانی در هنگام ارزیابی سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت است که شروع به ثمر رساندن آن زمان می‌برد یا هنگام مقایسه سرمایه‌گذاری‌ها با افق‌های زمانی متفاوت.
3. زمان‌بندی جریان‌های نقدی توسط ROI در نظر گرفته نمی‌شود. سرمایه‌گذاری‌هایی که نرخ بازدهی پایین‌تری دارند اما جریان نقدی ثابتی دارند، ممکن است نسبت به سرمایه‌گذاری‌هایی که نرخ بازدهی بالایی دارند اما جریان‌های نقدی نامنظم دارند، ترجیح داده شوند.
4. تحلیل ریسک باید در محاسبات ROI در نظر گرفته شود. سود بالا در سرمایه‌گذاری‌ها همچنین می‌تواند با افزایش درجات ریسک همراه باشد، که می‌تواند منجر به زیان‌های پیش‌بینی نشده یا نوسان شود.
5. هنگام ارزیابی چندین گزینه سرمایه گذاری، ROI به تنهایی ممکن است تصویر کامل را ارائه نکند. تحمل ریسک، نقدینگی و شرایط پیش بینی شده بازار نیز باید برای بررسی کامل در نظر گرفته شود.
6. روش مورد استفاده برای تعیین کمیت هزینه ها و بازده ممکن است بر برآورد ROI تأثیر بگذارد. محاسبات ROI مختلف بر اساس رویکردهای مختلف ممکن است هنگام مقایسه سرمایه گذاری ها نتایج متناقضی ایجاد کند.

نرخ بازگشت سرمایه در ایران

نرخ بازگشت سرمایه در کسب و کار های کوچک و کم سرمایه اهمیت فراوانی دارد. در حال حاضر، این بیزینس ها در ایران رو به افزایش بوده و مورد توجه کارآفرینان قرار گرفته است. نرخ بازگشت سرمایه در ایران به شما نشان می‌دهد کدام یک از فعالیت ‌های بازاریابی برای کسب‌وکار مؤثر بوده و کدام یک ارزش دنبال کردن ندارند. همچنین موفقیت یا ناکامی کمپین‌های بازاریابی را مشخص می نماید. این ارزیابی تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری‌های آتی را نیز به ‌مراتب ساده‌تر می‌کند.

تفاوت نرخ بازگشت سرمایه و نرخ بازده داخلی

هنگام تجزیه و تحلیل بازده یک سرمایه گذاری، سرمایه گذاران اغلب از دو معیار کلیدی استفاده می کنند: نرخ بازده داخلی (IRR) و بازده سرمایه گذاری (ROI). ROI و IRR معیارهای مکملی هستند که تفاوت های اصلی بین این دو شامل موارد زیر است:

• محاسبه IRR بسیار دشوارتر است. برای جلوگیری از محاسبات دستی آزمون و خطا، باید از یک ماشین حساب مالی یا نرم افزار استفاده کنید.
• ROI رشد را در طول یک پروژه از ابتدا تا پایان محاسبه می کند در حالی که IRR نرخ رشد سالانه را محاسبه می کند.
• IRR ارزش زمانی پول را در نظر می گیرد، در حالی که ROI اینطور نیست.

حال یک سوال مهم پیش می آید که زمان استفاده از IRR در مقابل ROI چه موقع است؟

ROI یک فرمول بازگشت سرمایه برای سرمایه گذاران است زیرا سریع و آسان است. از آنجایی که زمان بسیار کمی می گیرد، بسیاری از سرمایه گذاران از پیش بینی بازگشت سرمایه به عنوان راهی برای واجد شرایط بودن سرمایه گذاری های بالقوه استفاده می کنند. آن‌ها این محاسبه را روی بسیاری از ویژگی‌ها انجام می‌دهند و ویژگی‌هایی را که به رقم ROI مورد نظرشان نمی‌رسند، رد صلاحیت می‌کنند.

ویژگی‌هایی که بر اساس ROI پیش‌بینی‌شده در بحث باقی می‌مانند، مستلزم بررسی دقیق‌تر هستند، که اغلب شامل تجزیه و تحلیل IRR است. سرمایه گذاران ممکن است IRR را بر روی تعداد معدودی از املاکی که مورد توجه جدی قرار می گیرند محاسبه کنند و پروژه ای را با بیشترین IRR برای سرمایه گذاری بعدی خود انتخاب کنند.

برعکس، برخی از سرمایه گذاران املاک و مستغلات به دلیل پیچیدگی فرمول، محاسبات IRR را به طور کامل نادیده می گیرند. بسیاری از سرمایه‌گذاران به‌جای تعیین ارزش خالص فعلی جریان‌های نقدی آتی، با مقایسه ROI سالانه برای انتخاب پروژه‌های سرمایه‌گذاری که بیشترین بازده را به عنوان درصدی از سرمایه‌گذاری اولیه‌شان ارائه می‌کنند، راحت هستند.

توجه به این نکته مهم است که به جای ارائه نرخ بازده سالانه مانند IRR، ROI نرخ بازدهی را برای کل پروژه از ابتدا تا انتها ارائه می کند. این بدان معنی است که شما نمی توانید IRR یک سرمایه گذاری را با ROI سرمایه گذاری دیگر مقایسه کنید (مگر اینکه پروژه با محاسبه ROI دقیقاً یک سال طول بکشد تا تکمیل شود).

به طور کلی می توان گفت که نرخ بازده داخلی (IRR) و بازگشت سرمایه (ROI) دو روش برای محاسبه بازده سرمایه گذاری های بالقوه هستند. درک تفاوت بین IRR و ROI در املاک و مستغلات به شما کمک می کند تا استراتژی های سرمایه گذاری موثر در املاک و مستغلات را برای دستیابی به اهداف سرمایه گذاری خود انتخاب کنید.

سوالات متداول

1. آیا IRR بجای ROI قابل استفاده می باشد؟

IRR یک معیار مالی نیست که اکثر سرمایه گذاران از آن استفاده می کنند. در عوض، تحلیلگران مالی، مدیران پرتفوی و سرمایه گذاران نهادی از آن استفاده می کنند. بنابراین در حالی که یک سرمایه گذار معمولی می تواند از IRR برای تعیین سودآوری و بازده سرمایه گذاری استفاده کند، این امر رایج نیست. با این حال، سرمایه گذاران در همه سطوح از بازگشت سرمایه استفاده می کنند. این به این دلیل است که محاسبه آن بسیار ساده تر است، و تخمین کمتری وجود دارد، زیرا از اعداد واقعی برای تعیین ROI استفاده می کنید.

2. چرا سرمایه گذاران از ROI و IRR استفاده می کنند؟

استفاده از هر دو ROI و IRR به سرمایه گذاران توصیه می شود. ROI یک محاسبه سریع و آسان است که هر کسی می تواند در چند ثانیه آن را تعیین کند. IRR پیچیده تر است اما به شما کمک می کند تا احتمالات دراز مدت یک سرمایه گذاری را درک کنید. می توانید از ROI و IRR برای تعیین عملکرد گذشته سرمایه گذاری و ارزیابی جریان های نقدی فعلی و آتی آن استفاده کنید.

3. چگونه ROI را به IRR تبدیل کنیم؟

IRR و ROI دو محاسبه متفاوت هستند که از اطلاعات متفاوتی استفاده می کنند. ROI از تمام جریان های نقدی دریافت شده در پایان سرمایه گذاری استفاده می کند. IRR از جریان های نقدی آتی یا پیش بینی ها برای محاسبه IRR استفاده می کند. IRR ارزش هر جریان نقدی را بر اساس زمان دریافت آن نشان می دهد و میانگینی را برای سرمایه گذاری ارائه می دهد.

4. نرخ IRR خوب چیست؟

مانند تمام معیارهای مالی، هر سرمایه گذار دارای تحمل ریسک، جدول زمانی و اهداف مالی متفاوتی است. به عنوان مثال، برای برخی از سرمایه گذاران، IRR 10% ممکن است مناسب باشد، اما سایر سرمایه گذاران ریسک پذیرتر ممکن است IRR 20% یا بالاتر را ترجیح دهند.

5. چگونه IRR را به صورت دستی محاسبه کنیم؟

محاسبه IRR به صورت دستی آسان نیست. بهترین گزینه استفاده از اکسل یا ماشین حساب مالی برای محاسبه آن است. برای تعیین IRR سرمایه گذاری، به سرمایه گذاری اولیه به اضافه جریان های نقدی مورد انتظار برای هر سال سرمایه گذاری نیاز دارید.

6. چگونه نرخ بازده داخلی را پیدا کنیم؟

برای یافتن نرخ بازده داخلی، باید بدانید که چه مقدار از قبل سرمایه گذاری می کنید و چه مقدار سرمایه گذاری در هر سال درآمد خواهد داشت. به عنوان مثال، فرض کنید در حال خرید یک ملک سرمایه گذاری هستید. در این صورت، از مبلغ سرمایه‌گذاری شده از قبل، به علاوه درآمد اجاره‌ای و هر درآمد تکمیلی برای دوره‌ای که قصد دارید مالک خانه شوید، استفاده می‌کنید.

7. نرخ بازده سالانه خوب چقدر است؟

از آنجایی که هر سرمایه گذار اهداف متفاوتی دارد، نرخ بازده سالانه معقول یکسانی وجود ندارد. میانگین 7٪ است زیرا تقریباً این چیزی است که سرمایه گذاران در بلندمدت در بازار سهام به دست می آورند. با این حال، برخی از سرمایه گذاران بازگشت سرمایه بالاتری را ترجیح می دهند و برای به دست آوردن آن ریسک بیشتری می کنند.