بوم کسب و کار کمک می کند تا هم زمان چندین کار را در یک مجموعه مدیریت کنید. در دنیای کارآفرینی یا تجارت، همه چیز به هم ارتباط دارد و مدیری به موفقیت می رسد که بتواند تمام این موارد را باهم هندل کند. افرادی که نتوانسته اند خودشان را با این شرایط تطبیق دهند، خیلی زود از چرخه رقابت حذف شده اند یا در حال ضرر کردن می باشند.
متخصصین و مشاوران بیزینسی به عنوان راهکار برای مدیریت این امور، مدلی به نام business model canvas یا BMC را ارائه داده اند. این مدل کارایی بسیار زیادی دارد و به همین دلیل، خیلی سریع فراگیر شد و امروزه جزو شناخته شده ترین مدل های کسب و کار به حساب می آیند. این مدل با ارائه دید کلی، آنچه که قرار است در هر بخش از بیزینیس به آن برسید را ترسیم می کند؛ بنابراین می توان برنامه ریزی برای هر قسمت از تجارت را بهتر انجام داد.

بوم کسب و کار چیست؟

عده بسیاری از افراد، پس از شنیدن نام این الگو یک سوال کلی در ذهنشان مطرح می شود که بوم کسب و کار چیست؟ بوم مدل کسب و کار یک طرح، الگو یا سند یک صفحه ای و بصری است که، تمام جنبه های تجارت را در آن ترسیم کرده و برنامه ریزی های هر بخش به طور شفاف و واضح توضیح داده شده است.
این سند معمولا برای درک بهتر عناصر گوناگون هدف یک بیزینس ترسیم می شود تا سرمایه گذاران و مدیران یک مجموعه، با نحوه به ارزش رسیدن بیزینس و تمام جزئیات مربوط به آن، بهتر آشنا شوند. این الگو 9 بخش مختلف دارد که در هریک از آن ها، جنبه های اساسی و مختلف مورد بررسی قرار می گیرد.

اجزای بوم کسب و کار

اجزای بوم کسب و کار شامل 9 بخش اصلی می باشد. در واقع، هر بخش از این ساختار باید به سوالات خاص مربوط به آن، پاسخ دهد. با پاسخ به این سوالات، حل مسائل یا چالش های پیش رو آسان تر می شود. این نقشه با آسان کردن مفاهیم و درک بهتر ارتباط اجزا منجر شده است تا بتوانید با جزئیات کامل آن را به کارمندان سازمان، شرکا و سرمایه گذاران توضیح دهید. همچنین، از این بوم می توانید در جلسات ایده پردازی نیز استفاده کنید تا درک آن برای همه افراد حاضر در جلسه، بهتر باشد. در ادامه، این ساختار 9 بخشی را با جزئیات بیشتر توضیح خواهیم داد.

مشتری

در این بخش مشتریان مدنظرتان را باید براساس تشابهاتی که دارند دسته بندی کنید. این دسته بندی ها می تواند به صورت انبوه یا نیچ و … باشد. دسته بندی نیچ زمانی انجام می شود که، گروه خاصی با نیازها و ویژگی های خاص در یکجا قرار می گیرند. حتی راه های ارتباطی با این دسته نیز گاهی شخصی سازی می شوند. در دسته بندی های انبوه، تعداد زیادی از افراد با نیازهای تقریبا مشابه در یکجا قرار می گیرند. پس از هرگونه، دسته بندی باید پرسونای مشتری هر دسته را مشخص کنید.

تعامل با مشتری

در این بخش از بوم کسب و کار باید نحوه ارتباط با هر دسته ای که مشخص کرده اید را انتخاب کنید. در این مرحله تعاملات می تواند به شکل های مختلفی صورت گیرد.
• تعاملات فردی: در این روش تماس فرد با مشتری به صورت مستقیم است.
• تعاملات فردی اختصاصی: تعامل با نماینده مشتریان و فرد
• تعاملات سلف سرویس: ایجاد آگاهی در مشتری ایجاد می شود ولی انتخاب کلی به اختیار او است.
• تعاملات به شکل اتوماتیک: در این روش از دستگاه ها و ماشین های هوشمند و خودکار برای تعاملات کمک می گیرند.
• تعاملات انجمنی: در این شکل تعاملات انجمن هایی شکل می گیرد که همه افراد درباره برطرف کردن مشکلشان در خصوص محصول صحبت می کنند.
• تعاملات مشارکتی: در این روش مشتری در تولید محصول نهایی با شرکت دخیل است. اکثر شبکه های ارتباطی مانند یوتیوب از این روش بهره می برند.

کانال

منظور از کانال، نحوه تعاملات مشتری با شرکت است که شامل: وب سایت، شبکه های اجتماعی و… می باشد. از طریق کانال های ارتباطی می توان ایجاد آگاهی کرد. مجموعه هایی که فروش محصولات دارند یا خدمات خاصی را ارائه می دهند، از این روش می توانند ثبت سفارشات یا خرید محصولات را داشته باشند؛ پس ایجاد این کانال نقش مهمی در ارزش پیشنهادی خواهند داشت.

جریان درآمدی

در این بخش، نحوه ی کسب درآمد و پولی که حاصل خدمات یا فروش هستند، نوشته می شود. به بیانی ساده تر راه حل هایی که سازمان ما به مشتری ارائه می دهد تا نیاز او برطرف شود و این ارائه راه حل برای سازمان همراه با درآمد مالی باشد، گفته می شود. مدل های مختلفی از جریان درآمدی وجود دارد مانند: درآمد متکی به تراکنش، درآمد حاصل از خدمات مداوم، فروش حق مالکیت به خریداران، هزینه استفاده از خدمات، هزینه های اشتراک مداوم، هزینه دسترسی ویژه به خریداران، فروش جواز، درآمد حالص از واسطه گری و درآمد از طریق تبلیغات.

فعالیت های کلیدی

اقداماتی که منجر به موفقیت تجارت می شوند را در این قسمت درج می کنند. این فعالیت ها به سه دسته تولیدات، حل مشکلات و پلتفرم سازی دسته بندی می شوند.
تولیدات: تولید محصول شما با کیفیت یا در مقیاس بالا.
حل مشکلات: راه حل های جدید برای حل چالش های فردی مشتریان.
پلتفرم سازی: بسترهایی که می توانند به عنوان پلتفرم استفاده شوند.

منابع کلیدی

این منابع باید در راستای فعالیت های کلیدی باشند. در واقع، می توان گفت که بدون این منابع حرکت به سمت فعالیت های کلیدی گاها سخت یا غیرممکن می باشند. منابع کلیدی مانند:
• منابع انسانی یا نیروهای متخصص موردنیاز در کسب و کار
• موقعیت فیزیکی و جغرافیایی مجموعه
• حق امتیاز محصولات یا حق کپی رایت
• تجهزیات لازم مثل کامپیوتر، اینترنت، ساختمان ها و …

شرکای کلیدی

تامین کنندگانی که در راستای تحقق فعالیت های کلیدی به پروژه اضافه می شوند، در این قسمت از بوم کسب و کار قرار می گیرد. انواع شراکت های مختلف وجود دارد که با توجه به آن ها می توانید سرمایه گذاران مناسب را پیدا کنید.
• شراکت بیزینس هایی که رقیب هم نیستند
• شراکت استراتژیک رقیب ها
• سرمایه گذاری مشترک برای آغاز تجارت
• شراکت براساس روابط خریدار- عرضه کننده

ساختار هزینه

با توجه به منابع کلیدی و شرکای کلیدی باید هزینه های کلی ساختار را در این بخش برآورد کنید. به طور کلی، دو ساختار برای کسب و کارها وجود دارد که به آن ها هزینه محور یا ارزش محور می گویند. در تجارت های هزینه محور باید هزینه ها تا حداقل ترین حد ممکن پایین بیاید ولی در مدل ارزش محور، تمرکز اصلی بر حداکثر ارزش ارائه شده به مشتری ها می باشد.

ارزش پیشنهادی

در این بخش از business model canvas، راه حل های مشکلات یا روش های ارائه ارزش گذاری قرار داده می شوند. به عنوان مثال اگر می خواهید محصولی جدید تولید کنید، باید بدانید که دقیقا چه نیازی از مخاطبان هدف را برطرف می کند؟ یا اگر محصول شما قبلا در بازار توسط رقبا ارائه شده، باید به دنبال ارائه خلاقیت یا نوآوری باشید و با ایجاد وجه تمایز بتوانید ارزش گذاری کنید.

بوم مدل کسب و کار

بوم مدل کسب و کار ابزاری است تا تمامی مفاهیم و برنامه ریزی ها، یکجا گردآوری شوند. با کنار هم قرار دادن عناصر مهم یک کسب و کار، آنالیز تمامی بخش ها بهتر صورت می گیرد؛ بنابراین می توان سازمان را به سمت پیشرفت و رشد هدایت کرد.
نکته جالب توجه اینجا است که، بزینیس مدل می تواند در هر مجموعه ای کاربرد داشته باشد. افرادی که کارآفرین هستند و یک حوزه کاری را به تازگی آغاز کرده اند، با کمک این الگو، یک دید کلی و جامع از بیزینس خود به دست می آورند. همچنین، سازمان های بزرگ که سال ها در حوزه خاصی فعالیت داشتند، با این سند میتوانند به پیشرفت، رشد بهتر و گسترش تجارت خود فکر کنند.
زمانیکه تمامی اهداف به طور واضح نوشته شوند، از سردرگمی نجات پیدا می کنید؛ چراکه همه چیز با تمام جزئیات در ذهن باقی نمی ماند و احتمال ریسک و خطا افزایش پیدا می کند.

مزایای بوم مدل کسب و کار چه می باشد؟

مزایای بوم مدل کسب و کار چه می باشد؟ به عنوان اولین مزایای این طرح باید به درک بهتر افراد از پروژه اشاره کنیم. ماهیت بصری این الگو کمک می کند تا همه افراد سازمان بتوانند فهم بهتری از دیگر ابعاد مرتبط با پروژه داشته باشند.
دومین مزایای این طرح، سریع بودن آن می باشد. با ارائه یک سند تک برگ حاوی تمامی اطلاعات ضروری، می توانید در مدت زمان کم تر، هدف و برنامه های یک سازمان را ارائه دهید. همچنین این کار باعث می شود تا ویرایش یا اشتراک گذاری آن بین سهامداران و مدیران راحت تر باشد.
از مهم ترین مزایای این الگو، می توان به بررسی دقیق نحوه ارتباط اجزای مختلف کسب و کار اشاره کنیم. با این تفاسیر، تمامی ابعاد ضروری در یک مجموعه بررسی خواهند شد و چیزی از قلم نمی افتد.
آخرین مزیت این الگو، کاربرد بالای آن در هر مجموعه یا سازمانی می باشد. از استارت آپ های کوچک و نوپا تا مجموعه های بزرگ می توانند از این روش برای پیشرفت هرچه بیشتر خود، استفاده کنند.

بوم مدل کسب و کار استروالدر

بوم مدل کسب و کار استروالدر بهترین ابزاری است که مدیران، مشاوران یا کارآفرینان از آن استفاده می کنند تا به صورت بصری، تمام بخش های مرتبط به بیزینس خود را مورد بررسی قرار دهند. در واقع، استروالدر خالق این نوع از الگوی کسب و کار می باشد و با ترسیم عناصر مختلف در 9 بخش اصلی، تمامی ابعاد مهم یک تجارت را با جزئیات ضروری و حذف توضیحات اضافی، بیان می کند. سادگی و قابل فهم بودن آن باعث شده است تا امروزه مجموعه های بسیاری از این الگو کمک بگیرند.
در بوم کسب و کار استروالدر، مهم ترین بخش، مشتریان هستند و به همین منظور، قسمت هایی با نام این عنوان در الگو قرار گرفته اند. با شناسایی مخاطبین هدف، نیازها یا چالش های آن ها، علایق و سلایق، سن و جنسیت می توانید تحلیل این بخش را بهتر انجام دهید.

مشاوره بوم کسب و کار

مشاوره بوم کسب و کار یک تخصصی است که فقط مشاوران حرفه ای و با تجربه بالا از پس آن بر می آیند. پاسخ به سوالات هر بخش از business model canvas نیازمند دانش در این زمینه بوده است و باید برای هر قسمت از آن بهترین پاسخ را بیندیشند.
به عنوان مثال: بعضی از مجموعه ها به دنبال کاهش حداکثری هزینه های خود هستند؛ بنابراین یک مشاور حرفه ای در بخش ساختار هزینه ها باید روش هایی را ارائه دهد که، این چالش سازمان حل کند. دفترهای شراکتی، ساختارهای پروژه محور و… از راه حل هایی هستند که مشاوران به سازمان برای کم کردن هزینه ها، پیشنهاد می کنند.
لازم به ذکر است که، فعالیت های مشاوره بنا به نیاز شرکت متغیر می باشد. فعالیت های adviser، change agent، consultant و coach از مواردی هستند که این مشاوران می توانند آن را برعهده بگیرند.
اگر برای راه اندازی یا ارتقا حوزه کاریتان نیاز به یک مشاور حرفه ای در زمینه بوم مدل کسب و کار دارید، از طریق وب سایت شیرین ترکاش می توانید با بهترین و حرفه ای ترین اساتید در این زمینه ارتباط برقرار کنید. این مشاوران با کمک تجربه های موفقیت آمیز خود، می توانند مناسب ترین بیزینس مدل را به شما پیشنهاد دهند.